بیماری ماستوئیدیت چیست؟
ماستوئیدیت یا عفونت استخوان گوش از بیماری های عفونی گوش و ساختار داخلی آن است که افراد زیادی به آن مبتلا می شوند. ماستوئیدیت به معنای عفونت استخوان ماستوئید است. ماستوئید بخشی از استخوان تمپورال یا گیجگاهی انسان است که در مجاورت گوش قرار گرفته است. این استخوان بافت اسفنجی داشته و از خلل و فرج تشکیل شده است. درون این بافت اسفنجی کیسه های هوایی با پوشش غشایی وجود دارد که وظیفه تنظیم فشار گوش و مرطوب کردن آن را انجام می دهند. اگر بافت های این استخوان دچار عفونت شود به دلیل فضای مناسب برای رشد باکتری ها می تواند به سرعت و شدت تکثیر شده و درصد زیادی از استخوان و بافت اطراف را درگیر کند که در این حالت گفته می شود فرد به عفونت استخوان گوش یا ماستوئیدیت مبتلا شده است.
آدرس: میدان ونک، ابتدای حقانی، نرسیده به چهارراه جهان کودک، ساختمان پزشکان 38، طبقه اول واحد 104 مرکز شنوایی حس دوم
نوبت دهی حضوری و آنلاین:
02188871085 02188871589
09354353539 09129358402
نظر یا سوال داری؟ اینجا کلیک کن و برو پایین همین صفحه سوالتو بپرس
علت بروز ماستوئیدیت
همانطور که گفتیم فضای داخلی استخوان ماستوئید از سلول های هوایی و غشای مخاطی تشکیل شده است. هرگاه عفونت ساده ای مانند عفونت گوش میانی یا اوتیت در این فضا شروع به رشد کند می تواند منجر به ماستوئیدیت شود. اگر عفونت اوتیت در مراحل اولیه درمان نشده و به استخوان ماستوئید کشیده شود در فضای مناسب آنجا برای رشد باکتری تکثیر شده و درصد زیادی از بافت استخوانی را درگیر می کند. سلول‌های هوایی استخوان ماستوئید پوشیده از مخاط دستگاه تنفسی تشکیل شده است. اگر عفونت به این سلول ها وارد شود موجب تورم و ترشح عفونی از آن می شود. افزایش عفونت موجب آبسه در این فضا و در نهایت ماستوئیدیت و درگیری استخوان می شود. از دیگر علت های بروز ماستوئیدیت یا عفونت استخوان گوش می توان به کلستاتوم گوش اشاره کرد. کلستئاتوم یکی از ضایعات فضاگیر گوش میانی است که در نتیجه رشد غیرطبیعی پوست ایجاد می شود. این ضایعه می تواند با مسدود کردن فضا و عدم تهویه موجب رشد باکتری در فضای ماستوئید شود. بنابراین لازم است هر گونه عفونت در گوش و فضای گوش میانی در هر سنی و هر جایگاهی بلافاصله و کاملا درمان شود تا از بروز عوارض دیگر مانند اتوماستوئیدیت و حتی بدتر مننژیت جلوگیری شود.
علائم بیماری ماستوئیدیت
علائم ماستوئیدیت یا عفونت استخوان گوش با علائم دیگر بیماری های عفونی مانند اوتیت گوش میانی تقریبا مشابه است اما موارد خاصی وجود دارد که باید در نظر گرفته شود. علائم ماستوئید گوش در تمام افراد یکسان نیست و ممکن است فردی یک یا چند مورد از این علائم را نشان دهد و این بستگی به درجه پیشرفت بیماری دارد.
- درد شدید گوش یا اطراف آن
- سر درد
- درد سینوس ها
- ترشح چرکی و بدبو ناشی از ماستوئید گوش
- تب و افزایش دمای بدن
- لرز
- تورم پشت یا زیر گوش
- احساس پری گوش
- قرمز شدن و التهاب پشت گوش
- بوی بد در دهان
- افت شنوایی
- وزوز منقطع گوش یا صدای آزاردهنده
علائم ماستوئیدیت در کودکان
دقت به علائم ماستوئیدیت در کودکان بسیار مهم است. کودکان به نسبت بزرگسالان به احتمال بیشتری به عفونت های گوش میانی مبتلا می شوند. بنابراین ماستوئیدیت در کودکان احتمال زیادی برای بروز دارد. والدین به خصوص بعد از مشاهده اوتیت یا عفونت گوش میانی در کودکان باید موارد زیر را به دقت تحت نظر داشته باشند. از علائم عفونت استخوان گوش در کودکان و اطفال باید به موارد زیر اشاره کرد.
- تغییرات خلق وخو و گریه زیاد
- گریه طولانی و مکرر
- پاسخ نامناسب به محرک های صوتی
- خواب ناآرام
- ترشحات غیرطبیعی بینی
- ضربه زدن به سمت سر
- کشیدن گوش‌ها
تشخیص ماستوئیدیت یا عفونت استخوان گوش
راههای تشخیص ماستوئیدیت معمولا به خوبی جواب داده و امکان تشخیص بیماری به درستی وجود دارد. مسئله مهم این است که در زمان درست و پیش از پیشرفت بیماری این تشخیص داده شود تا بتوان درمان های لازم را به موقع انجام داد. مراجعه به پزشک گوش و حلق و بینی یا فوق تخصص اتولوژی برای تشخیص ماستوئید گوش ضروری است. پزشک ماهر با بررسی و معاینه گوش، تورم پشت گوش، تب، ترشحات غیرطبیعی و بوی بدن دهان می تواند ماستوئیدیت را تشخیص دهد. به این منظور آرمایشات شنوایی سنجی یا ادیومتری و تمپانومتری، آزمایش خون، سی تی اسکن و MRI می تواند در تشخیص به پزشک کمک کند. گاهی اوقات برای مشخص شدن نوع باکتری از آزمایش کشت عفونی استفاده می شود تا بتوان آنتی بیوتیک مناسب را تجویز کرد.
عوارض و خطرات ماستوئیدیت
بیماری ماستوئیدیت گوش از بیماری های مهم گوش است که باید بسیار جدی گرفته شود. محل آناتومیکی گوش و استخوان ماستوئید و نزدیکی آن به ساختارها و شریانهای مهم سر و گردن باعث حساسیت بیش از پیش این بیماری و لزوم درمان به موقع آن می شود. از جمله عوارض عفونت استخوان پشت گوش که با پیشرفت بیماری و عدم درمان درست و به موقع آن ایجاد می شود می توان موارد زیر را نام برد.
- ماستوئیدیت هم از طریق مسدود کردن فضای گوش میانی و انتقال صوتی و هم از طریق نفوذ به ساختار حلزونی گوش داخلی می تواند موجب کاهش شنوایی انتقالی و حسی عصبی شود. در موارد شدیدتر و آلودگی کامل حلزون حتی ممکن است شنوایی به کلی از دست برود.
- با عدم درمان عفونت ماستوئید و نفوذ به دیواره های پوشاننده مغزی یا مننژ ممکن است فرد به مننژیت که بسیار خطرناک و کشنده است مبتلا شود.
- شوک سپتیک که ناشی از گسترش عفونت در بدن است می تواند از عوارض ماستوئیدیت باشد.
- گسترش عفونت به گوش داخلی و مجاری نیم دایره می تواند عملکرد این قسمت که مخصوص حفظ تعادل است را با مشکل مواجه کرده و فرد حملات سرگیجه ای حاد و مزمن را تجربه کند.
- گسترش عفونت ماستوئید در سر و صورت می توان به عصب صورتی یا فاسیال آسیب برساند و موجب فلج این عصب شود.
- آبسه یا عفونت مغزی
- عفونت های ساب دورال
- ترومبوز سینوس سیگموئید
- عفونت استخوان پتروس و... از دیگر عوارض ماستوئیدیت هستند.
درمان ماستوئیدیت
درمان ماستوئیدیت یا عفونت استخوان گوش به طور مستقیم به روند بیماری و درجه پیشرفت آن بستگی دارد. بر اساس علائم بیماری و وضعیت بیمار تصمیم گرفته می شود که درمان ماستوئید گوش با دارو درمانی یا جراحی انجام شود. در مراحل اولیه بیماری معمولا ترجیح بر این است که درمان دارویی و مکمل انجام شود اما اگر فرد به دلیل عفونت گوش میانی قبل از این مسئله آنتی بیوتیک دریافت کرده باشد احتمال موفقیت این نوع درمان کمتر می شود که راهی به جز جراحی باقی نمی گذارد. در ادامه به درمان های دارویی و جراحی ماستوئیدیت گوش اشاره می کنیم.
درمان دارویی ماستوئیدیت گوش
درمان دارویی ماستوئیدیت در درجه اول با آنتی بیوتیک های خوراکی انجام می شود تا واکنش بدن به دارو بررسی شود. همانور که گفته شد ماستوئیدیت به دنبال عفوت مزمن یا حاد قبلی در گوش میانی ایجاد می شود و حالت شدیدتری دارد. معمولا قبل از ماستوئیدیت برای درمان عفونت گوش از انتی بیوتیک های خوراکی استفاده شده است و بدن و سیستم ایمنی به آن عادت کرده است. بنابراین احتمال نتیجه گرفتن از درمان دارویی اولیه برای عفونت ماستوئید گوش کم است و باید برای دریافت وریدی آنتی بیوتیک اقدام کرد. اگر اولین درمان آنتی بیوتیکی موثر نبود، ممکن است پزشک برای تعیین نوع باکتری و پیداکردن آنتی بیوتیک‌های مختلف، کشت عفونت را تجویز کند. برای این مرحله از درمان نیاز به دریافت تزریقی در بیمارستان است. در تعداد زیادی از بیماران این درمان پاسخگو است و عفونت برطرف می شود. اما ممکن است مجددا عود کرده یا حالت مزمن و رفت و برگشتی پیدا کند که در این صورت می تواتند پیشرفت کرده و استخوان را به میزان زیاد درگیر کند.
درمان جراحی ماستوئیدیت رادیکال
درمان جراحی ماستوئیدیت یا رادیکال ماستوئیدکتومی به دنبال نتیجه ندادن درمان دارویی انجام می شود و راه حل نهایی و تهاجمی برای درمان عفونت ماستوئید گوش است. این جراحی به نام تمپانوماستوئیدکتومی هم شناخته می شود. عمل جراحی عفونت استخوان گوش روند تهاجمی دارد و بیمار در حین عمل بیهوش است. برای شروع در قسمت پشت لاله گوش برشی طولی به اندازه 2 تا 3 سانتی متر ایجاد شده و گوش بالا زده می شود. فضای داخلی گوش میانی در این حالت در دسترس جراح قرار می گیرد. با توجه به هدف جراحی روند تخلیه بافت های آلوده عفونی یا ضایعه فضا گیر آغاز می شود. جراح برای تخلیه بافت های عفونی با بریدن استخوان با کمک دریل و کاتر، قسمت های آلوده استخوان ماستوئید را جدا می کند. ممکن است عفونت به زنجیره استخوانی گوش میانی آسیب زده باشد که در این صورت باید به بازسازی زنجیره هم اقدام کرد. معمولا عفونت های شدید باعث پارگی پرده گوش شده و همینطور از ترمیم خود به خودی آن جلوگیری می کند. اگر پرده سالم باشد در حین برش و جراحی ممکن است آسیب ببیند و به همین دلیل باید در انتهای عمل به ترمیم آن اقدام کرد. پس از اتمام جراحی برش پشت گوش بسته شده و بخیه می خورد. برای بهبود سریع تر در فضای گوش میانی از پانسمان مخصوص به نام ژلوفوم استفاده می شود. به طور کلی مراحل انجام عمل تمپانوماستوئیدکتومی از بین بردن بافت استخوانی آلوده، ترمیم سایر بافت های آسیب دیده یا زنجیره و ترمیم سوراخ در پرده گوش است. اگر تنها هدف جراحی تخلیه بافت آلوده ماستوئید باشد به جراحی ماستوئیدکتومی و اگر همراه با تخلیه بافت آلوده، بازسازی زنجیره استخوانچه ای و ترمیم پرده گوش هم انجام شود به آن تمپانوماستوئیدکتومی گفته می شود.
زمان مراجعه به پزشک برای ماستوئیدیت
زمان مراجعه به پزشک برای بیماری ماستوئیدیت از اهمیت خاصی برخوردار است. این بیماری مانند سایر عفونت های بدن ماهیت پیشرونده دارد و به همین دلیل باید به روند درمان و بروز علائم آن حساسیت خاصی داشت. پس از بروز عفونت ساده گوش مانند اوتیت و درمان آن لازم است تا چکاپ منظم با پزشک برای بررسی گوش و احتمال بروز عفونت مجدد فراهم شود. اگر هر گونه علائم غیرعادی و بدون دلیل از کم شنوایی، سر درد نقطه ای، درد گوش، پری گوش یا تب غیرعادی حس کردید لازم است برای بررسی بیشتر به پزشک مراجعه کنید.
آیا ماستوئیدیت خطرناک است؟
همانطور که پیش تر اشاره شد بیماری ماستوئیدیت در صورت عدم رسیدگی و پیشرفت می تواند برای فرد خطرناک بوده و زمینه ساز مشکلات بیشتر و حتی مرگ باشد. در واقع هر نوع عفونت در بدن در صورت عدم رسیدگی و گسترش می تواند زمینه ساز مشکل باشد. ماستوئیدیت می تواند به بیماری های خطرناک تری مانند مننژیت یا عفونت لایه های پوشاننده مغزی، کم شنوایی شدید تا عمیق دائم، سرگیجه های شدید، آتروفی استخوان، فلج اعصاب سر و گردن و موارد دیگر منجر شود که هر کدام از این ها در صورت اقدام نامناسب و دیر هنگام می تواند برای فرد خطرناک باشد. بنابراین برای جلوگیری از خطرآفرین بودن ماستوئیدیت لازم است اقدامات لازم به موقع و به طور کامل انجام شود.
پیشگیری از عفونت استخوان ماستوئید
برای پیشگیری از ماستوئیدیت اقدامات بسار ساده ای لازم است. در واقع عفونت استخوان پشت گوش از یک اختلال ساده شروع شده و شروع به پیشرفت می کند. اختلال ساده ای مانند عملکرد نادرست شیپور استاش یا آلرژی می تواند زمنیه ساز عفونت گوش باشد. این عفونت در صورت درمان نشدن می توان به ماستوئیدیت و آلوده شدن استخوان های پشت گوش منجر شود. بنابراین اگر اختلال ساده اولیه مانند آلرژی، سینوزیت، انحراف بینی، اختلال لوله استاش به موقع تشخیص داده شده و رسیدگی و درمان آن انجام شود می توان از پیشرفت عفونت و ابتلا به ماستوئیدیت جلوگیری کند. از دیگر نکاتی که برای پیشگیری از ماستوئید گوش باید انجام شود می توان به مصرف کامل آنتی بیوتیک ها و کامل کردن دوره درمان بیماری اوتیت، مراجعه به موقع به پزشک در صورت مشاهده علائم، تقویت سیستم ایمنی و... اشاره کرد. مصرف مواد تضعیف کننده سیستم ایمنی مانند مواد مخدر و همینطور تحریک کننده هایی مانند الکل و سیگار می تواند امکان بروز این بیماری را تشدید کند.
آیا ماستوئیدیت بعد از درمان باز خواهد گشت؟
بازگشت ماستوئیدیت بعد از درمان از موارد مهم برای بررسی است. هر گونه اختلال عفونی در بدن در شرایط خاص امکان بازگشت دارد و این امر به شرایط فرد و درمان کامل قبلی بستگی دارد. اگر درمان چه دارویی و چه جراحی به طور کامل انجام نشده باشد می توان انتظار بازگشت بیماری را داشت. در موارد رادیکال ماستوئیدکتومی، بعد از جراحی هم بیمار باید برای مدت خاص به مصرف انتی بیوتیک ها ادامه دهد. اگر این دوره درمان تکمیل نشود ممکن است ماستوئیدیت مجددا پیشرفت کند. همینطور اگر در حین درمان دارویی اولیه و در صورت از بین رفتن علائم مصرف دارو خودسرانه قطع شود باز هم امکان بازگشت وجود دارد. باید دقت داشت که از بین رفتن عفونت همزمان با از بین رفتن علائم نیست و برای ریشه کن شدن کامل باید تا حد کامل شدن درمان ادامه یابد. از دیگر مواردی که می تواند بازگشت عفونت ماستوئید گوش را تسهیل کند، پابرجا بودن دلیل اولیه بیماری است. مواردی مانند آلرژی، اختلال عملکرد استاش ، انحراف تیغه بینی و ... باید به طور کامل برطرف شود تا بیماری مجددا عود نکند. رعایت دستورالعمل های جراح و رعایت بهداشت فردی هم از دیگر نکاتی است که باید در نظر گرفته شود.
آدرس: میدان ونک، ابتدای حقانی، نرسیده به چهارراه جهان کودک، ساختمان پزشکان 38، طبقه اول واحد 104 مرکز شنوایی حس دوم
نوبت دهی حضوری و آنلاین:
02188871085 02188871589
09354353539 09129358402
نظر یا سوال داری؟ اینجا کلیک کن و برو پایین همین صفحه سوالتو بپرس
آیا ماستوئیدیت می تواند باعث کم شنوایی شود؟
ماستوئیدیت از بیماری های مربوط به گوش است و مسلما می تواند برای شنوایی خطر آفرین باشد. کم شنوایی ناشی از ماستوئیدیت در مراحل مختلف می تواند به شکل کم شنوایی انتقالی و حسی عصبی و یا آمیخته بروز کند. تجمع مایعات عفونی در گوش میانی در مراحل اولیه بیماری می تواند حرکت پرده گوش را محدود کرده، ارتعاش زنجیره استخوانچه ای را کاهش داده و یا باعث پارگی پرده گوش شود. هر کدام از این موارد منجر به کم شنوایی انتقالی تا حداکثر 50 دسی بل می شود. از طرف دیگر اگر بیماری پیشرفت کرده و درمان نشود ممکن است عفونت به دیواره گوش داخلی نفوذ کرده و با مسموم کردن مایع داخلی حلزون منجر به کم شنوایی حسی عصبی شود که می تواند تا شدت های بالا هم ادامه داشته باشد و یا حتی به ناشنوایی کامل منجر شود. بنابراین بله کم شنوایی ناشی از ماستوئیدیت می تواند به صورت حسی عصبی و انتقالی یا آمیخته بروز کند. در صورت درمان شدن، کم شنوایی انتقالب قابل بازگشت خواهد بود اما امکان بازگشت کم شنوایی حسی عصبی ناشی از عفونت استخوان گوش بسیار بسیار پایین است.
آیا ماستوئیدیت هر دو گوش را درگیر می کند؟
ماستوئیدیت می تواند هم به شکل یک گوشی و هم دو گوشی بروز کند. اگر دلیل بروز بیماری مشکل سیستمیک باشد امکان درگیری دو گوشی بیشتر می شود. اما ممکن است تنها یک گوش علائم ماستوئیدیت را نشان دهد و نیاز به درمان داشته باشد. درمان جراحی ماستوئیدیت معمولا به صورت یک گوشی انجام می شود و با گذشت زمان گوش دیگر هم درمان می شود. اما ممکن است در شرایط اضطراری نیاز به عمل به کل همزمان و دو گوشی باشد.
عوامل خطر ماستوئیدیت
از مواردی که خطر ماستوئیدیت و عوارض آن را بیشتر می کند باید به دقت اطلاع داشت. هر عملی که باعث کاهش قدرت سیستم ایمنی شود می تواند خطر این بیماری را تشدید کند. مصرف سیگار و مشروبات الکلی می تواند حساسیت بافت مخاطی و سیستم تنفسی را بیشتر کرده و مقاومت آن ها در برابر عفونت را کاهش دهد. کامل نکردن دوره درمان آنتی بیوتیک برای عفونت های اولیه مانند اوتیت می توان منجر به درمان ناکامل و در نهایت عود مجدد و پیشرفت عفونت شود. مراجعه دیر هنگام و اقدام برای درد های سر و گوش و پشت گوش انداختن این اختلالات هم از دیگر موارد خطر برای ماستوئیدیت گوش است.